色中色

Die overtuiging kwam niet van de ene op de andere dag bij Hornikx. 鈥淭ijdens mijn PhD-onderzoek schreef ik code voor software om akoestiek van binnenplaatsen te simuleren. Ik werd afgerekend op het schrijven van papers en dat de resultaten van mijn software klopten. Maar niet op het beschikbaar maken van die software.鈥�

鈥淧as bij mijn verdediging zei iemand: 鈥楢ls je hier een interface voor maakt, kan dit bruikbaar worden voor anderen.鈥� Dat zette me aan het denken鈥�, vertelt Hornikx, die naast hoogleraar ook vicedecaan is aan de faculteit Built Environment.

Software toegankelijk maken

Sindsdien is er veel veranderd. Hornikx en zijn team ontwikkelen akoestische simulatiesoftware die het gedrag van geluid in en om gebouwen kan voorspellen. Zo kun je ruimtes optimaliseren voor spraak en muziek, en kun je hinderlijk geluid tegengaan. En die software wordt stap voor stap toegankelijk gemaakt, via een gebruiksvriendelijk online platform.

鈥淲e werken nu aan een interface die veel breder bruikbaar is. Niet alleen voor onderzoekers, maar ook voor adviesbureaus of bedrijven. Zo kunnen bijvoorbeeld mensen met gehoorproblemen profijt hebben van simulaties van akoestiek in ruimte die onze software maakt. Alleen als software beschikbaar en bruikbaar is, kan ons onderzoek maatschappelijke impact hebben.鈥�

Ik ken fantastische papers waarvan niemand de bijbehorende software kan gebruiken. Zonde, want daardoor bouwt niemand verder op dat werk.

Maarten Hornikx

Hornikx merkt dat nog steeds veel resultaten van academisch onderzoek onderbelicht blijven. 鈥淲e focussen enorm op de heilige graal: het traditioneel publiceren van papers. Natuurlijk zijn die belangrijk in de wetenschap, maar er is zoveel meer: datasets, software, ontwerpen, methodes. Die hebben potentieel waarde voor wetenschap 茅n maatschappij, maar alleen als je ze deelt.鈥�

In zijn vakgebied, de akoestiek, wordt veel software ontwikkeld in promotieonderzoek. Maar die software blijft vaak op een persoonlijke harde schijf staan. 鈥淚k ken fantastische papers waarvan niemand de bijbehorende software kan gebruiken. Zonde, want daardoor bouwt niemand verder op dat werk. Als je het deelt, kun je samenwerken, voortbouwen, verbeteren 鈥� en dus veel meer impact maken.鈥�

Collectieve vooruitgang

Open science gaat volgens hem niet over individuele roem, maar over collectieve vooruitgang. 鈥淚k ben maar een klein radertje. Het is juist krachtig als we dit als academische gemeenschap samen doen. Alleen dan kunnen we grotere stappen zetten.鈥�

Cultuurverandering is nodig

Binnen zijn eigen groep Building Acoustics probeert hij die verandering concreet te maken. 鈥淲e organiseren bijvoorbeeld away days buiten de campus waarbij we met de hele groep andermans software gebruiken, testen en van feedback voorzien. Het is inhoudelijk waardevol 茅n het versterkt het gevoel van samenwerken. In open science zit precies dat element: samen iets beter maken.鈥�

Internationaal is Hornikx actief om die cultuurverandering in zijn vakgebied te stimuleren, bijvoorbeeld via workshops. Hierin laat hij zien hoe je software het beste kunt delen, hoe het zit met licenties, wat best practices zijn en hoe je software reviewt.

Hornikx ziet hij hoe jongere generaties sneller de open science-mentaliteit omarmen. 鈥淧romovendi van nu werken moeiteloos samen via . Ze groeien op met het idee dat je software deelt en elkaar helpt verbeteren. Die houding is hoopgevend.鈥�

鈥淓n ik zie ook dat onze universiteit in de goede richting aan het veranderen is. Er is steeds meer ondersteuning rondom open science, daar ben ik heel blij mee. Zo zijn er zijn meet-ups waarop data stewards onderzoekers bijpraten over de laatste ontwikkelingen op het gebied van data, licenties en privacy.鈥�

Open is ook een verantwoordelijkheid

Hornikx is realistisch over de uitdagingen. Open delen kost tijd. En het kan best spannend zijn om je software beschikbaar te stellen 鈥� wat als er fouten in zitten? 鈥淒aarom is training belangrijk. Er zijn goede cursussen via , daar zouden we nog meer op kunnen inzetten.鈥�

Hornikx was fellow bij het eScience Center, het nationale centrum voor onderzoeksoftware. Het doel is dat onderzoekers in alle disciplines gebruik kunnen maken van geavanceerde software, rekenkracht en digitale technologie毛n, zodat Nederland voorop blijft lopen in het onderzoek. 鈥淏innen het center heerst een sfeer van samen leren en kennis delen. Ik ben er groot fan van.鈥�

Openheid is niet vrijblijvend

Hornikx vindt dat openheid niet vrijblijvend is. 鈥淥ns onderzoek wordt betaald met publiek geld. Dan heb je ook de verantwoordelijkheid om dat werk toegankelijk te maken. Misschien heb jij er zelf niet direct iets aan, maar een ander kan er w茅l iets mee. En als iedereen er zo in staat, versterk je elkaar.鈥�

Ons onderzoek wordt betaald met publiek geld. Dan heb je ook de verantwoordelijkheid om dat werk toegankelijk te maken.

Maarten Hornikx

Anders erkennen en waarderen

Open science betekent ook anders denken over erkenning en waardering van wetenschappers. 鈥淓en paper publiceren, levert je citaties op wat weer meetelt voor je beoordeling en je carri猫re. Maar als je een dataset of software publiceert, wordt dat veel minder gezien. Waarom zou je er dan tijd in steken? Terwijl het vaak minstens zoveel werk is.鈥�

Hornikx ziet het als een taak voor universiteiten om dat te veranderen. 鈥淲e moeten beter zichtbaar maken wat we allemaal publiceren aan niet-traditionele output. En ook wat daarvan het effect is. Dan kun je zeggen: wij doen aan moderne wetenschap, dit is onze impact.鈥�

Goed onderzoek verder brengen

Voor Hornikx is open science geen doel op zich, maar een manier om te zorgen dat goed onderzoek verder komt dan de universiteitsmuren. 鈥淚k ben halverwege mijn carri猫re. Ik wil nog mooie dingen onderzoeken, maar uiteindelijk wil ik vooral dat er iets met ons werk gebeurt. Dat het niet stopt bij een rij proefschriften in de kast. Dat het de wereld een beetje beter maakt.鈥�